اسانس‌های خوراکی در صنعت غذایی به عنوان ترکیباتی با طعم و عطر غذاها استفاده می‌شوند. این مواد به صورت مایع یا محلول در آب، روغن، یا الکل در دسترس هستند و در تولید نوشیدنی‌ها، بستنی‌ها، شکلات، روغن‌ها، نان‌ها، پیراشکی‌ها، ژله‌ها، پاستیل‌ها، و سایر محصولات طعم‌دار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع اسانس‌ها
- 1. اسانس محلول در آب: این نوع اسانس به صورت مایع و محلول در آب مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیشترین مصرف را در صنایع غذایی دارد.
- 2. اسانس محلول در روغن: اسانس‌های محلول در روغن نیز بسیار معروف و پرکاربرد هستند. این نوع اسانس در خمیر دندان‌ها، محصولات آرایشی و بهداشتی معمولی استفاده می‌شود.
- 3. اسانس محلول در الکل: این نوع اسانس به عنوان مایع‌های معطر در محصولات مختلف استفاده می‌شود.
استفاده از اسانس‌ها
اسانس‌ها در محصولاتی که به محیط خارجی اعمال می‌شوند، تبخیر می‌شوند. بنابراین برای حفظ این عطر و طعم، به آنها روغن‌های فرار (مانند روغن استری) و روغن‌های عطر اضافه می‌شود. این روغن‌ها به اسانس‌ها تبدیل به اسانس‌های روغنی معروف می‌شوند. این اسانس‌ها برای انتقال عطر و طعم به محصولات مختلف در صنایع غذایی و آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شوند.
اسانس خوراکی در مقایسه با اسانس شیمیایی
– اسانس‌های خوراکی به ترکیباتی از مواد طبیعی و اصیل مانند میوه‌ها (مانند پرتقال، توت فرنگی، لیمو)، مغزها (مانند گردو، پسته، بادام) و دانه‌ها (مانند هل، قهوه) برمی‌گردند.
– اسانس‌های خوراکی برای تقلید و تداعی عطر و طعم واقعی این مواد در محصولات غذایی استفاده می‌شوند.
اسانس‌های خوراکی در صنایع مختلف غذایی عطر و طعم واقعی و متنوع از میوه‌ها، مغزها و دانه‌ها را فراهم می‌کنند و به محصولات طعم‌دار خوشمزه می‌دهند. این اسانس‌ها به عنوان عناصر اصلی در تداعی عطر و طعم مورد تجاری و محبوبیت در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
موارد استفاده از اسانس
استفاده از اسانس‌ها در صنایع مختلف به منظور افزودن عطر و طعم به محصولات گوناگون رواج دارد. اسانس‌ها به عنوان یکی از افزودنی‌های بسیار پرکاربرد و مصرفی در بخش‌های مختلف شامل خوراکی، بهداشتی، دارویی، آرایشی و غیره شناخته می‌شوند.
– صنایع غذایی: اسانس‌ها به عنوان اصلی‌ترین عامل در تداعی عطر و طعم واقعی از مواد مانند میوه‌ها، مغزها و دانه‌ها در محصولات غذایی عمل می‌کنند. آنها به محصولات مختلفی از جمله نوشیدنی‌ها، شکلات‌ها، بستنی‌ها، نان‌ها و پخته‌ها طعم دلپذیری می‌بخشند.
– صنایع بهداشتی و بهداشت شخصی: اسانس‌ها در تولید محصولات بهداشتی و بهداشت شخصی نیز کاربرد دارند. مواد معطر و آروماتراپی که در اسانس‌ها موجود است، به عنوان اصولی مهم در محصولات مانند عطرها، صابون‌ها، شامپوها و لوسیون‌های پوستی به کار می‌روند.
– صنعت دارویی: در صنعت دارویی، اسانس‌ها به عنوان مواد پایه در تولید انواع داروها و مکمل‌های غذایی به کار می‌روند.
– صنایع آرایشی و بهداشتی: در تهیه محصولات آرایشی مانند رژلب، عطر، لوسیون و کرم‌های مراقبت از پوست نیز اسانس‌ها به عنوان عناصر اصلی جهت ایجاد عطر و طعم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
منبع اصلی تولید اسانس
اسانس‌ها از انواع گیاهان، میوه‌ها، و خشکبارها تهیه می‌شوند. این مواد از مخلوط و استخراج مواد معطر و طعم‌دهنده مورد استفاده در صنایع مختلف بهره می‌برند. به عنوان مثال، تولید آب‌میوه‌ها با انواع طعم‌های مختلف که در بازار موجود است، از این اسانس‌ها بهره می‌برد.
خواص و مضرات اسانس خوراکی
استفاده از اسانس های خوراکی دارای خواص متعددی است. این خواص عبارتند از:
– ضدعفونی کننده: اسانس های خوراکی می‌توانند عاملی ضد عفونی کننده باشند.
– ضد تشنج: برخی از اسانس ها خصوصیت ضد تشنج دارند و در درمان برخی از نشانه‌های تشنج مفیدند.
– ضد تورم و التهاب: مواردی از اسانس ها خواص ضد تورم و التهابی دارند و در کاهش التهاب‌ها و تورم‌ها موثر می‌باشند.
– خلط‌آور: برخی اسانس‌ها می‌توانند خلط را ملایمتر کنند و عوارض مرتبط با تجمع خلط را کاهش دهند.
– ضد قارچ و ضد باکتری: برخی از اسانس‌ها دارای ویژگی‌های ضد قارچ و ضد باکتری هستند.
– محرک: اسانس‌ها ممکن است برای افزایش تماس و بیداری در برخی از موارد مورد استفاده قرار گیرند.
– مسکن دندان: برخی از اسانس‌ها در محصولات مسکن دندان به کار می‌روند.
– ضد خارش: برخی اسانس‌ها می‌توانند خارش را کاهش دهند.
– محرک دستگاه گوارش: اسانس‌ها برای تحریک دستگاه گوارش نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
– ضد رماتیسم: برخی از اسانس‌ها در مقابل نشانه‌های رماتیسمی مفیدند.
هرچند اسانس‌های خوراکی دارای مزایا هستند، اما مضرات نیز وجود دارد. این مضرات عبارتند از:
- مصرف نادرست اسانس‌های روغنی می‌تواند حساسیت پوستی ایجاد کند.
- سردرد از جمله مضرات رایج مصرف اسانس‌هاست.
- مصرف نادرست اسانس‌های روغنی ممکن است تاثیرات منفی بر روی هورمون‌ها و باکتری‌های روده داشته باشد.
- مصرف اسانس‌های روغنی برای افرادی مانند کودکان و زنان باردار توصیه نمی‌شود.
- برخی از اسانس‌ها تاثیرات منفی بر روی سیستم گوارش دارند.
با این حال، مصرف اصولی اسانس‌های خوراکی می‌تواند مضرات آنها را به حداقل برساند. برای افرادی که از اسانس‌ها استفاده می‌کنند، مهم است که طرز استفاده را به درستی رعایت کرده و از دستورات و میزان توصیه شده استفاده نمایند.
